Een oorlog
die nooit plaatsvond
- Lees persoonlijke verhalen over de Koude Oorlog.
- Laat je inspireren en bezoek Koude Oorlog locaties.
- Deel zelf ook je herinneringen aan de Koude Oorlog.
GEWAPENDE VREDE TUSSEN KAPITALISME EN COMMUNISME
Tijdens de Koude Oorlog was de wereld in de ban van een conflict tussen de Verenigde Staten en de Sovjet-Unie. Het staat bekend als de oorlog waarbij geen directe gewelddadige confrontatie plaatsvond tussen de twee hoofdpartijen. De Koude Oorlog , een oorlog die gelukkig dus nooit plaatsvond, hield Nederland wel bijna 50 jaar in zijn greep. Tienduizenden jonge mannen moesten het leger in. Duizenden objecten zijn er gemaakt en gebouwd ter verdediging van Nederland. Duizenden vrijwilligers stonden klaar voor de bescherming van de bevolking. Honderdduizenden demonstreerden tegen de wapenwedloop. Veel mensen delen hier kleine en grote verhalen die inzicht geven in de invloed van de Koude Oorlog op de Nederlandse samenleving.
WAT DEED JIJ TIJDENS DE KOUDE OORLOG?
Ben je voormalig dienstplichtige en heb je bijzondere herinneringen aan de dienstkeuring of verblijf in een noodzetel? Liep je mee als burger in de grote vredesdemonstraties in de jaren 80 of verbleef je in een vredeskamp? Was je opa of oma vrijwillig lid van de BB, Bescherming Bevolking, en vertelden ze over hoe zij zich voorbereidden op de komst van de Russen? Draaide jezelf ‘De Bom’ of ‘De Bom valt nooit’ op je platenspeler? Wat deed jij, jouw oma of jouw vader tijdens de Koude Oorlog?
Maak het verhaal van de Koude Oorlog compleet!
DEEL JOUW VERHAAL
Deel je verhaal via onderstaande knop (dat kan anoniem als je wil). Als je een mooi beeld hebt dat past bij het verhaal, voeg dat toe. Je kan ook je verhaal koppelen aan een van de Koude Oorlog objecten in de lijst, zoals atoomschuilkelders, luchtwachttorens en kazernes. Dat is extra mooi, want dan plaatsen we de verhalen ook bij die locatiepagina’s. Zo krijgen wij een beter beeld van wat de Koude Oorlog heeft betekend voor ons land. Ook een oorlog die hier nooit heeft plaatsgevonden verdient het om herinnerd te worden en doorverteld aan toekomstige generaties.
Verhalen
Objecten van de Koude Oorlog
Commandobunker Lunet I
Vlak na de oprichting van de organisatie Bescherming Bevolking (BB) in 1952 is Lunet 1 in Utrecht aangewezen als Nationale Commandopost. Hiervoor werden de twee flankkazematten (A en B) en de twee betonnen bunkers op het forteiland benut. Eind jaren vijftig was de...
Militair Neurose Hospitaal Austerlitz
Geopend in 1947 was dit het enige militaire hospitaal in Europa dat zich uitsluitend richtte op militairen met oorlogsneurosen.
Commandopost PCCV en PCBB
De provincie Overijssel besloot om twee aparte commandoposten te bouwen, een voor het PCCV en een voor het PCBB in Holten op grote afstand van Zwolle, omdat die stad als atoomdoelwit aangemerkt stond in de Sleutelpuntenlijst. In 1962 werd de PCVV (Provinciaal Centrum...
De eerste McDrive
In 1987 opende McDonald's de eerste drive-thru van Nederland vlakbij de vliegbasis Soesterberg. De eerste drive-thru van Nederland werd niet voor niets geopend in Huis ter Heide, dichtbij de voormalige vliegbasis Soesterberg waar veel Amerikaanse soldaten woonde in...
De Stingerbol in Ede
De Stingerbol in Ede was voorheen het enige simulatie oefencentrum van Nederland voor de luchtdoelartillerie. Het is een van hoogtepunten uit de Edese militaire historie. Het markante gebouw, de Stingerdôme zoals het gebouw officieel werd genoemd, is gebouwd aan het...
Luchtwachttorens
Het Korps Luchtwachtdienst bouwde tussen 1951 en 1955 een netwerk van 276 hoge uitkijkposten verspreid over het hele land. De ene helft op bestaande gebouwen, de andere helft op speciaal gebouwde torens volgens een modulair prefab betonnen raatbouwontwerp van...
Noodzetels van de Ministeries
In afwijking van veel andere NAVO-landen besloot de Nederlandse regering om, in geval van een naderende nucleaire oorlog, het bestuur niet vanuit één centrale locatie te continueren, maar om dit per ministerie te verdelen over verschillende locaties in Den Haag. De...
Defensie Pijpleiding Organisatie (DPO)
In 1957 zijn NAVO-landen gestart met de bouw van het ‘Central Europe Pipeline System’, bedoeld om brandstof naar de Duitse laagvlakte te vervoeren en om vliegvelden te bevoorraden. Aan het einde van de Koude Oorlog bestond het uit 6600 km leidingen in Nederland,...
PTT Nood Communicatie
Een van de grote zorgen tijdens een eventuele kernoorlog was het wegvallen van de communicatie. Daarom werd in het grootste geheim gewerkt aan beveiligde telefoonverbindingen. Televisie werd in de periode van de Koude Oorlog ook een steeds algemener gebruikt medium....
Marinevliegkamp Valkenburg
Het voormalig Marinevliegkamp Valkenburg werd in de Koude Oorlog gebruikt als basis voor vliegtuigen voor het opsporen en volgen van Sovjet onderzeeërs. Op het terrein bevinden zich sporen van een lange militaire geschiedenis, van het Romeinse Castellum Valkenburg tot...
BB-Bescherming Bevolking Commandopost Grou
De Bescherming Bevolking (BB) was een civiele organisatie die verantwoordelijk was voor het beschermen en ondersteunen van de bevolking in geval van oorlog of een andere nationale ramp. De BB-commandopost in Grou is een voormalige multifunctionele commandopost uit de...
BB-Bescherming Bevolking Overvoorde
De BB-commandopost in Overvoorde is een voormalige commandopost van de Bescherming Bevolking (BB) uit de Koude Oorlog. De commandopost bestaat uit verschillende ruimtes, waaronder een generatorruimte, een waterzuiveringsinstallatie, een communicatiecentrum, slaap- en...
Legerbasis Havelterberg / Darp
Tijdens de Koude Oorlog, toen de dreiging van een mogelijke invasie of aanval door de Sovjet-Unie reëel was, speelde de legerbasis in Havelte een belangrijke rol in de verdediging van Nederland. In de jaren '50 en '60 van de vorige eeuw werd de basis uitgebreid en...
Luchtwachtcentrum Breda en Leeuwarden
Het Korps Luchtwachtdienst bouwde tussen 1951 en 1955 een netwerk van uitkijkposten en zes luchtwachtcentra verspreid over het hele land. Je kan ze nu nog zien in Breda en Leeuwarden. De luchtwachters, die op het netwerk van 276 uitkijktorens door het hele land...
Bunker Stadhuis Alkmaar
Ten tijde van de Koude Oorlog zijn, mede onder druk van de NAVO, de noodbestuursposten ontstaan zoals deze in Alkmaar onder het stadhuis. In 1961 schreef de Minister van Binnenlandse Zaken aan de burgemeesters: ‘Handleiding inzake bestuursvoering onder omstandigheden...
Noodzetel van het KNMI
De noodzetel van het KNMI (Koninklijk Nederlands Meteorologisch Instituut) bevindt zich in De Bilt en is een belangrijk onderdeel van de nationale operationele instituten: informatievoorziening aan de regering was essentieel en gedeeld met alle NAVO-landen. De...
Woensdrecht en het VrouwenAktieKamp (VAK)
Als er een symbool is van de Koude Oorlog in Nederland, dan is het wel Woensdrecht. Overheid en activisten stonden hier tegenover elkaar. Kwamen de kruisraketten of niet? Op vliegbasis Woensdrecht is tot op de dag van vandaag de polarisatie zichtbaar die Nederland...
NAVO hoofdkwartier Cannerberg
In een heuvel vlakbij Maastricht op de grens met België staat de Cannerberg. Tot 1992 bevond zich in die berg een geheim NAVO-hoofdkwartier. Het voormalige NAVO-hoofdkwartier van de 2ARAF en de ATOC in de Cannerberg was gevestigd in een al bestaand mergelgangencomplex...
Bunker Parkeergarage Oss
Aan het einde van de jaren ‘60 van de vorige eeuw werd de dreiging voor een atoomoorlog zo groot dat de overheid nieuwe regels instelde. Mensen moesten vanaf dat moment voornamelijk thuis schuilen en als dat niet kon, konden ze terecht in een van de openbare...
Noodhospitaal van het AMC
Tijdens de Koude Oorlog moest bij een atoomaanval de patiëntenzorg bij de grote steden in de ziekenhuizen door kunnen gaan en de zorgverleners dus in leven blijven. Het noodhospitaal van het AMC in Amsterdam was een van de twaalf noodhospitalen en is ook nu nog deels...
De MUD-palen
Slechts enkele MUD-palen bestaan er nog, twaalf langs de Westerschelde en vier in Den Helder. Het zijn onopvallende palen, maar met een bijzondere historie. De Mijnenuitkijkdienst (MUD) werd opgericht in 1949 als onderdeel van de Koninklijke Marine. Dienstplichtige...
Onderzeeër Hr. Ms. Tonijn
De Hr.Ms. Tonijn is de enig overgebleven Nederlandse onderzeeër uit de Koude Oorlog. De Nederlandse marine is relatief klein in omvang, maar op specifieke terreinen kon de marine in de Koude Oorlog een significante bijdrage aan de NAVO leveren. Zo bleken de...
Koningin Wilhelmina Kazerne
De Koningin Wilhelmina Kazerne in Ossendrecht, een dorpje in Brabant aan de Belgische grens, was een van zes conform NAVO-verplichtingen gebouwde kazernes. Hij bleef tot het einde van de dienstplicht in 1996 in gebruik. In 1951 kreeg het Centraal Bouwbureau der Genie...
Vliegveld Soesterberg
Vliegveld Soesterberg was de enige Nederlands-Amerikaanse vliegbasis met Nederlandse en Amerikaanse squadrons, en, dat is bijzonder, het stond onder Nederlandse leiding. Het is een van de belangrijkste en complete militaire Koude Oorlog plekken in ons land. Vliegveld...
De IJsellinie (Olst, Arnhem, Nijmegen)
De IJsellinie is uniek in de wereld. In geval van een oorlog zouden bijna 400.000 mensen (plus vee) moeten evacueren. Van die plannen was bijna niemand op de hoogte gebracht! Een van de meest indrukwekkende gebouwde structuren uit de Koude Oorlog is de IJssellinie,...
NTC Bunker
Het Nationaal Territoriaal Commando (NTC) kwam naar Gouda nadat er tussen 1966 en 1968 een grote bunker werd gebouwd. Het Commando kende verschillende verschijningsvormen, maar werd uiteindelijk het NTC, dat tot 2010 in Gouda gevestigd bleef. Aanvankelijk bestond de...
Schuilbunker Marinekazerne
De bunker/schuilgelegenheid werd in 1969 gelijktijdig met de marinekazerne gebouwd en bevindt zich onder de parkeerplaats. Deze H-vormige bunker bood plaats aan 600 personen, waaronder 300 werknemers van de kazerne en 300 bemanningsleden van eventuele mijnenvegers die...
Gemeentegrot Valkenburg
De Gemeentegrot is een oude kalksteengroeve, waar tot ongeveer 1950 mergel werd gewonnen. De mergel is ontstaan in de tijd dat heel Europa nog een binnenzee was (ruim 140.000.000 jaar geleden). Mergel bestaat uit miljarden laagjes kalkskeletjes van de diertjes uit die...
Nationaal Park Veluwezoom
Nationaal Park Veluwezoom telt ruim 5.000 hectare en is onderdeel van de Veluwe, een groot, aaneengesloten natuurgebied. Je vindt hier haast ongerepte natuur met bossen, heidevelden, zandverstuivingen en landgoederen. Kenmerkend voor Veluwezoom is het reliëf. Nergens...
Gemeentehuis Beuningen
Het gemeentehuis van Beuningen herbergt een noodbestuurspost en een openbare schuilkelder, die beide werden gebouwd als voorbereiding op mogelijke noodsituaties tijdens de Koude Oorlog. Tijdens de Koude Oorlog was er een constante dreiging van een mogelijke nucleaire...
Vesting Gorinchem
Tijdens de Koude Oorlog speelde Gorinchem een belangrijke rol vanwege zijn strategische ligging aan de Merwede. Het was onderdeel van de verdedigingslinie tegen een mogelijke invasie vanuit het oosten, met name vanuit de voormalige Sovjet-Unie. Gorinchem lag aan de...
Bunker Bremen
Bunker Bremen is een munitiebunker en onderdeel van de Duitse Kustbatterij Vineta van de Atlantikwall. Nu is er een informatiecentrum van het Nederlands Militair Kustverdediging Museum. In het museum is een expositie ingericht over het verzet en de verschillende...
Fort Pannerden
Tijdens de Koude Oorlog speelde Fort Pannerden een belangrijke rol als onderdeel van de Nederlandse verdedigingslinie. Het diende als strategisch punt om de toegang tot de Rijn te bewaken en mogelijk vijandelijke invallen te weerstaan. Het fort fungeerde als een...
Fort Nieuwersluis
Fort Nieuwersluis maakte deel uit van de Oude en Nieuwe Hollandse Waterlinie. Is in de Koude Oorlog gebruikt als commandopost. Vlak na de Tweede Wereldoorlog werd in Nederland de Bescherming Bevolking (BB) opgericht, een civiele beschermingsorganisatie bemand door...
Luchtwachttoren KLD 3W3 Eede
De luchtwachttoren is in 1953 gebouwd in opdracht van Defensie. De toren maakte deel uit van een netwerk van 276 uitkijkposten dat tussen 1951 en 1956 verspreid over het land werd aangelegd om vijandelijke vliegtuigen te spotten die lager vlogen dan de radar kon...
PTT/KPN Atoombunker
De PTT/KPN Atoombunker in Arnhem, gebouwd tijdens de Koude Oorlog, waarborgde de communicatie in Nederland bij een aanval. Onderdeel van een netwerk van PTT-bunkers, beschermde het essentiële telecommunicatie-infrastructuur voor instanties zoals ministeries, de...
Stingerbol Ede
Het markante gebouw, de Stingerdôme zoals het officieel genoemd werd, is in 1984 gebouwd en bevindt zich op het terrein van het voormalige kazernecomplex in Ede. Dit opvallende, afwijkende gebouw met zijn bolvormige uiterlijk, twintig meter hoog, wordt vaak verward...
Schuilkelder/parkeergarage Middelburg
De atoomschuilkelder onder het HZ-gebouw aan het Groene Woud in Middelburg is een ondergrondse schuilkelder die werd gebouwd tijdens de Koude Oorlog. Het is een combinatieproject met een parkeergarage en schuilkelder, tot stand gekomen in 1984. De schuilkelder bevindt...
Ex. Hr. Ms. Roermond Lemmer
Tijdens de Koude Oorlog speelden marineschepen zoals de Ex. Hr. Ms. Roermond Lemmer een belangrijke rol in de verdediging van de Nederlandse wateren tegen mogelijke dreigingen, waaronder mijnen die door vijandelijke mogendheden konden worden geplaatst. Deze mijnen...
Passanten Schuilkelder Bescherming Bevolking Rotterdam
Deze bunker uit de Koude Oorlog staat in de Schiebroekselaan gelegen aan de kant van de Bergweg, bij de bloemenstal. Buurtbewoners zagen in de jaren negentig de waarde van deze plek en zorgden dat deze behouden bleef. Sinds kort is de bunker gerestaureerd door...
Noodbestuurspost ‘s-Gravenzande
Goed verborgen onder het Sportlokaal Oude Land bevindt zich nog een bijzondere bunker uit de Koude Oorlog. Deze Noodbestuurderspost uit de jaren ’60 is lange tijd een groot geheim geweest. Mocht “de Bom” vallen, dan zou deze bunker maximaal één a twee weken onderdak...
Atoomschuilkelder Oss
Tijdens de Koude Oorlog, in de tweede helft van de vorige eeuw, stonden twee machtsblokken lijnrecht tegenover elkaar. Hierdoor was er een dreiging voor een oorlog met kernwapens. Om de bevolking bescherming te bieden tegen een atoomaanval, moesten er ook in Nederland...
Minimuseum de Luisterpost
Minimuseum de Luisterpost is gevestigd in buurthuis “de Aanlegsteiger” op de 1e verdieping. De locatie is binnen de vestingwallen van Gorinchem, dus in het oude stadscentrum aan de oostzijde daarvan. In 1955, tijdens het begin van de Koude Oorlog, kwam een speciale...
Noodzetel Middelburg
In 1973 bouwde de Provinciale Waterstaat te Middelburg een nieuw kantoor en besloot daarbij ook een noodzetel te bouwen. De noodzetel werd los van het hoofdgebouw gebouwd en kreeg een ingang in het bijgebouw op het parkeerterrein. De Rijksgebouwendienst was hier niet...
Commandopost Bescherming Bevolking Drenthe
Deze bunker fungeerde als commandopost voor de voormalige BB (Bescherming Bevolking) tijdens de Koude Oorlog, met als taak de bescherming van de Nederlandse bevolking tegen luchtaanvallen. Opgericht in 1952 en ontbonden in 1986, was de BB oorspronkelijk een...
Alouette Museum
Het museum in Baarn heeft als doel zoveel mogelijk originele Nederlandse Alouettes te behouden en te restaureren. De Alouette-helikopter werd veel gebruikt voor verkennings- en surveillancedoeleinden tijdens de Koude Oorlog, met name door verschillende NAVO-landen,...
Museum Bescherming Bevolking Grou
In de grootste bunker van de Bescherming bevolking in Nederland zit sinds 2014 het Museum Bescherming bevolking. Het complex is maar liefst 1100 M2 groot. Vier commandostructuren zaten in de bunker onder één dak. Dat is uniek in Nederland en nergens anders zo...
Bunker Hamburg
De bunkers Bremen en Hamburg liggen in het unieke Vinetaduin aan de strandboulevard in Hoek van Holland. Dit gebied, onder beheer van de stichting Zuid-Hollands Landschap, herbergt naast de bijzondere flora en fauna ook fantastische overblijfselen die herinneren aan...
Bunkercomplex Park Overvoorde
Bunkercomplex Park Overvoorde speelde tijdens de Koude Oorlog een belangrijke rol als onderdeel van de verdedigingsinfrastructuur van Nederland. Het diende als een commandopost en trainingsfaciliteit voor de Bescherming Bevolking (B.B.), een organisatie die was...
Lunet I
Lunet I is onderdeel van de vier Lunetten op de Houtense vlakte. Dit hoger gelegen deel van de Nieuwe Hollandse Waterlinie kon niet onder water worden gezet. Daarom werden er in de periode 1822-1828 vier kleine forten gebouwd die samen één verdedigingswerk vormen. Op...