Slechts enkele MUD-palen bestaan er nog, twaalf langs de Westerschelde en vier in Den Helder. Het zijn onopvallende palen, maar met een bijzondere historie.

De Mijnenuitkijkdienst (MUD) werd opgericht in 1949 als onderdeel van de Koninklijke Marine. Dienstplichtige mijnenwachters van de MUD keken bij haveningangen en langs grote waterwegen aan de kust uit naar de waterzuil van in het water gedropte mijnen. De post bestond uit een in de grond verankerde betonnen paal, de pelorusopstand, in de volksmond MUD-palen genoemd. Op deze palen zette men een richtinstrument, een pelorus. Hiermee peilde men ze de richting van de opspattende waterzuil van een zeemijn die (door een vijandelijk vliegtuig) in het water geworpen was. Via een veldtelefoon gaf men de waarnemingen door aan een verzamelpost. Die vijanden en mijnen kwamen niet, dus uiteindelijk is er alleen af en toe geoefend.

De MUD zette een systeem van circa 245 uitkijkposten op langs vier belangrijke waterwegen: Westerschelde, Maas/Nieuwe Waterweg, Noordzeekanaal/ IJmuiden en Schulpengat/Den Helder/Texel. De uitkijkposten stonden 800 tot 1500 meter uit elkaar.

De Mijnenuitkijkdienst werd voornamelijk bemand met dienstplichtigen. Zij kregen helemaal aan het einde van hun opkomst een zesdaagse cursus Mijnenwachter, die afgesloten werd met een examen. Op het lesrooster stonden onder andere de lessen: telefoonkabel leggen, peilen en plotten van waterzuilen, en vliegtuigherkenning. De opleiding vond vanaf 1950 plaats in Hoek van Holland en vanaf 1952 in Vlissingen. In 1957 verhuisde de opleiding naar Den Helder, eerst op Fort Erfprins en later naar de Mijnendienstkazerne aan de Bassingracht. De Mijnenuitkijkdienst werd al snel door de techniek ingehaald. Verbetering van de radar maakte het uitkijken naar vallende mijnen met het menselijk oog halverwege de jaren ‘60 overbodig. In 1974 volgde definitieve opheffing van de Mijnenuitkijkdienst.

De enkele MUD-palen die er nog staan, zijn een belangrijk symbool van de Koude Oorlog, ook samen met bijvoorbeeld het Mijnenuitkijkdienst-coördinatiecentrum Bunker Bremen in Hoek van Holland.

Heeft jouw vader of opa vroeger bij een MUD-paal op uitkijk gestaan naar vliegtuigen die nooit kwamen? Heb jij verhalen over de MUD-palen of de Mijnenuitkijkdienst? Laat het ons weten. Jouw verhaal doet ertoe!

Met dank aan www.luchtwachttorens.nl en Sandra van Lochem