Van de 40 jaar die de Koude Oorlog heeft geduurd heb ik er ruim 30 in ’s Konings wapenrok beleefd, van 1958 tot het einde in 1989. Een van de kenmerken van die periode bestond uit de veelvuldige alarmering van staven en onderdelen om de paraatheid te testen, vaak gevolgd door oefeningen “op papier” en/of door “daadwerkelijk” te beoefenen maatregelen en activiteiten die onder gesimuleerde omstandigheden moesten worden uitgevoerd. Daarnaast was het gebruikelijk om tijdens staf-oefeningen, waarbij de onderdelen “input” moesten leveren, “op papier” vliegtuigen te laten weghelpen of zelfs inzetten vanaf daarvoor aangewezen NAVO-bases. Dit werd ook zo nu en dan in de werkelijkheid beproefd.
Recce-vliegtuigen?
Dat inzetten van “papieren” vliegtuigen vanaf NAVO-bases waar ze “vreemd” waren heeft dan ook soms wel verwarring gesticht. In een bundeltje papieren die ik had bewaard trof ik mijn eerste verslag van een oefening aan: “Fallex 62”. Deze ervaring heeft geleerd dat je voor het plezier in dit werk het spel zo veel mogelijk moet meespelen: een beroep op de eigen en andermans fantasie loont, zolang de gang van zaken maar niet wordt gefrustreerd. Plaats van handeling is Vliegbasis Woensdrecht. Het operationele 326- Squadron is al enige tijd weg, de Jachtvliegopleiding is Transitievliegopleiding (TVO) geworden met T-33’s (incl. 2 ex RT-33’s, fotoverkenners). Aan de rand van het “oude veld” vindt men de Elementaire Vliegopleiding (EVO) en de Vlieginstructeursopleiding (VIO) op Fokker S-11, een aantal stafgebouwen en diverse hangars, werkplaatsen en magazijnen en de Straalmotorenwerkplaats. Ook het z.g. “Kremlin” bevindt zich daar: dat is de staf van de Technische Dienst, ook op andere bases vanuit de uitvoerende sector zo aangeduid sinds de invoering van het Centraal Geleid Onderhoud (CGO), een van oorsprong Amerikaans systeem voor de bedrijfsvoering. (Men vond het nogal centralistisch). Het “oude veld” verdween bij de voorbereidingen op de Kruisraketten.
De oefening duurde ca. 9 x 24 uur, ik had m.i.v. de tweede dag steeds dienst als Celhoofd Technische Dienst buiten de normale diensturen. Er waren diverse cellen, zoals Operaties, Materieel en Motortransport die het spel moesten spelen terwijl de rest van de basis zich met de dagelijkse gang van zaken onledig hield.
De eerste avond bracht ons een drietal Canberra’s (bommenwerpers) en een Pembroke (transportvliegtuig) afkomstig van RAF Brüggen (West Duitsland). Op de tweede dag om 12.45Z zijn 5 Canberra’s gereed gemeld. Om 16.45Z (Greenwich Mean Time) werd gevraagd om “Recce-vliegtuigen t.b.v. de staf” (verkenningsvliegtuigen). Kennelijk nog niet enthousiast voor het spel geven we als antwoord: Geen RT-33 beschikbaar, de Canberra’s zijn bommenwerpers. Vijf minuten later geven we door: M-102 (RT-33) is op Deelen (toen nog een actief vliegveld).
Om 23.45Z wordt geopperd dat de Canberra’s misschien PR-7’s zijn, dus recce-kisten: er wordt nu gesproken over nummers van startpatronen voor de motoren. Om 00.10 Z wordt vastgesteld: we hebben 5 Canberra’s PR-7 ingedeeld en serviceable (het spel kan beginnen).
Om 01.05Z order van staf BDL/CLV (Bevelhebber der Luchtstrijdkrachten/Commando Luchtverdediging): T-birds zijn niet “operationeel’, niet meer doorgeven op vliegtuigstatus. Jammer, minder spel. Om 03.50Z tegenorder van BDL/CLV: (R)T-33 toch opgeven. We krijgen er zelfs rapportagecodes bij. De M-103 bij Aviolanda (tegenwoordig Fokker Aircraft Services), voeren we op als gereed binnen 3 dagen. Toch spel ?
Jazeker: om 05.20Z komt de opdracht “z.s.m. ter beschikking te doen stellen 6 S-11 vliegtuigen met gronduitrusting, gereedschap, special to type tools, handvoorraden, pre-issue stock, alsmede 8 vliegers, benodigde grondpersoneel, tentenmateriaal, keukenuitrusting, noodrantsoenen voor 4 dagen en transportmiddelen”.
Er volgt nu een reeks opdrachten en gereedmeldingen waaruit blijkt dat de diverse deelnemers het spel inderdaad spelen. De S-11 vlucht blijkt om 10.05Z een naam te hebben, t.w. “Pelgrim” en Commandant Nr 1 Instructiesquadron krijgt van ons (TD-cel) op welke kisten worden ingedeeld (CGO !); personeel moet hij aanwijzen uit eigen gelederen. Om 12.40Z krijgen we bericht dat onze 7 Piper Cubs een uur geleden naar Ypenburg zijn vertrokken en daar blijven. Om 17.00Z wordt gemeld dat “Pelgrim” is gestart, naar later blijkt zijn ze naar Wassenaar. Dat waren dus de recce-vliegtuigen t.b.v. de staf”? Of waren het die Piper Cubs?
Met de papieren Canberra’s is drie dagen lang, voordat – traditiegetrouw – de bom viel, niets gedaan en daarna al helemaal niet. Uit wat er zich verder afspeelde blijkt vooral dat in die tijd de strategie van (dreigen met) “Massale Vergelding” en het ondergaan van de gevolgen werd beoefend.
Een maand later beleefde de wereld de Cubaanse Rakettencrisis. Ik kan me niet herinneren dat daarvan iets op Woensdrecht is doorgedrongen – het moet toch wel!? Vreemd…
