Tijdens mijn zesjarige plaatsing – begin jaren 70 – bij de Hawk geleide wapens van de Koninklijke Luchtmacht in Duitsland, niet ver van het IJzeren Gordijn, luisterden we natuurlijk graag naar de radio.
Nederlandse televisie was daar trouwens niet te ontvangen. Het bereik en de kwaliteit van de Hilversumse radiozenders was niet best. Bovendien was het niet vaak onze smaak. Radio Veronica haalde het niet en Radio Luxemburg, your station of the stars kwam ook zwak over. De Duitse radiozenders waren vooral sterk in Duitstalige Schlagermuziek en de Hitparade van Dieter-Thomas Heck, niet ieders smaak. Voor de jonge, veelal dienstplichtige, militairen was het dus een uitkomst dat er naast de British Forces Broadcast Service (BFBS) die de Britse popmuziek uitzond ook nog een speciaal op deze doelgroep afgestemd radiostation bestond, de Deutscher Soldatensender.
Deze Duitse Soldatensender zond modern muziek uit en richtte zich op de jongeren met de meest recente tophits. Niets aan de hand, dus. Er waren ook verzoekprogramma’s en er werden ook reacties gevraagd; die konden dan gestuurd worden naar Werner Schütz (of Kathrin Jäger), Berlin W 8, Postfach 116. Wat veel jonge militairen niet wisten, was dat deze postbus niet in West-Berlijn stond, maar in Oost-Berlijn. En nog minder begrepen ze dat de brieven en kaarten door de Oostduitse Staatssicherheitsdienst (Stasi), de geheime dienst van de Duitse Democratische Republiek (DDR), werd meegelezen. Die natuurlijk allerlei sinistere dingen er mee kon doen.
Dat was niet het enige spannende. De geheime diensten speelden in de Koude Oorlog over-en-weer allerlei spionage-spelletjes. In het openbaar gebeurde dat via de wederzijdse officiële militaire missies, zoals de Sovjet Militaire Missie in de Britse-, Amerikaanse-, resp Franse bezettingszone (SOXMIS). En omgekeerd konden de drie Westmächte legaal op spionagetour door de DDR.
Maar daarnaast werd er meer heimelijke spionage bedreven, ook in de gebieden waar onze geleide wapens zich bevonden. Zo hadden we een keer een alarmoefening. Ik dacht dat het een NATO Tactical Evaluation was. Daarbij werd door een heel team evaluators, bestaande uit Duitsers, Belgen, Amerikanen en Nederlanders een complete meerdaagse alarmoefening opgedragen, inclusief moves (verplaatsingen) van hele Hawk-squadrons. Daarbij kregen bepaalde sleutelfunctionarissen dan een soort van spontaan ‘eindexamen’ met allerlei theorievragen. De operationele vuurleidingscrew moest in de simulator een combat response test uitvoeren, die een rapportcijfer opleverde. Dat was heel belangrijk.
Wij hoorden van mensen, die tijd hadden gehad om naar de radio te luisteren, dat ongeveer een half uur na het voor ons allen totaal onverwachte alarm er op de Soldatensender al een bericht te horen was in de trant van ‘wir wünschen unsere Freunde der Fernlenkwaffengruppe viel Erfolg bei der Übung’ (veel succes met de oefening).
De Oostduitse spionagedienst was niet slecht, waar zaten in ons dorp de spionnen? Overigens verdween de zender niet veel later uit de lucht (zie artikel in De Telegraaf van 12 augustus 1972).
