Vanaf het begin van de jaren ’80 zat ik in het koerierscircuit van de theologe Hebe Kohlbrugge. We smokkelden verzetsliteratuur, filosofische en theologische werken door het IJzeren Gordijn heen. Mijn ‘werkgebied’ was het toenmalige Tsjechoslowakije. De adressen waar een en ander bezorgd moest worden, leerden we uit ons hoofd, want die mochten niet ontdekt worden. Voor onszelf was dat niet erg (er was een overeenkomst met de Tsjechoslowaakse regering dat zo iemand na arrestatie al na drie weken werd teruggezonden naar eigen land) maar voor de ontvangers ervan des te meer. We zweetten peentjes bij de grensovergangen (bijv. Waidhaus/Rozvadov, nu een snelweg, toen een smalle landweg met op het Tsjechische deel tientallen militairen met Kalashnikovs): in een paar tassen zat onderin smokkelwaar, bovenop lagen Playboys, motortijdschriften en sloffen Marlboro. Op een gegeven moment stonden ze met een man of tien om ons heen, met vooral belangstelling voor de Playboys. Wat eronder zat, hebben ze nooit gezien – maar ik heb zelden zo heftig gebeden… Zo moest ik ooit een bestelling afleveren bij Ladislav Hajdánek; ik had zo onopvallend mogelijke Tsjechische kleren aangedaan. Hajdánek woonde in het centrum van Praag, in een verbindingsstraat tussen twee drukke winkelstraten. Vanuit die twee straten kon ik zien dat er naast de ingang van zijn woonkazerne voortdurend twee mannen stonden. Het was duidelijk: die hielden namens het regime in de gaten wat er gebeurde…. Ik heb twee uur lang door die straten gedrenteld, tot die sufferds even sámen koffie gingen drinken (of een halve liter pivo). In vijf of zes minuten was het gebeurd: alles afgeleverd. Hij duwde me bijna de trap af, zo bang was hij dat die kerels er al weer stonden… Het is allemaal goed gekomen. En Vaclav Havel vind ik nog altijd de grootste Europeaan van de 20e eeuw.